Reglur um röðun á framboðslista Viðreisnar
Samþykkt af stjórn Viðreisnar 22. desember 2021
1. Ákvörðun um val á framboðslista
1.1 Landshlutaráð Viðreisnar ákveða hvert fyrir sig hvort prófkjör samkvæmt reglum þessum skuli fara fram í viðkomandi kjördæmi. Við sveitarstjórnarkosningar er ákvörðunin hjá félagsfundi viðkomandi svæðafélags.
Í Reykjavík skal fara fram eitt prófkjör fyrir bæði Reykjavíkurkjördæmi.
1.2 Fund landshlutaráðs/svæðisfélags til ákvörðunar prófkjörs skal boða með góðri almennri auglýsingu með a.m.k. 5 daga fyrirvara. Til að ákvörðun landshlutaráðsins/svæðisfélagsins sé lögmæt þarf einfaldan meirihluta atkvæða viðstaddra fundarmanna. Verði atkvæði jöfn skal kosið á nýjan leik. Verði atkvæði jöfn að nýju skal varpa hlutkesti.
1.3 Kjörstjórn sem kosin er skv. 4. gr. skal taka ákvörðun um dagsetningu prófkjörsdags.
2. Kosning uppstillingarnefndar
2.1 Kjósa skal uppstillingarnefnd á fundi landshlutaráðs. Við sveitarstjórnarkosningar kjósa svæðisfélög sér uppstillingarnefnd. Fund landshlutaráðs eða svæðisfélags þar sem kjósa á uppstillingarnefnd skal boða með hefðbundnum hætti með minnst 5 daga fyrirvara.
2.2. Aðalmenn skulu kjörnir 3 til 5 og 2 til vara. Fulltrúar sem kjörnir eru í uppstillingarnefnd skulu vera félagsmenn. Þeir skulu gæta að hæfi sínu og vera sjálfstæðir í störfum sínum.
2.3 Uppstillingarnefnd skal hafa einn formann sem er talsmaður nefndarinnar, skal hann kosinn sérstaklega.
2.4 Þau sem taka sæti í uppstillingarnefnd skuldbinda sig jafnframt til að taka ekki sæti á framboðslista í sætum 1-8, hvorki í því kjördæmi/sveitarfélagi sem nefndin starfar í, né öðrum.
3. Hlutverk uppstillingarnefndar
3.1 Uppstillingarnefnd leggur fram tillögu til landshlutaráðs/svæðisfélags um heildarframboðslista. Uppstillingarnefnd skal gæta að því að val á framboðslista endurspegli samfélagið og horfa til æskilegs fjölbreytileika svo sem varðandi kyn, aldur, uppruna, menntun og reynslu.
3.2 Fari fram prófkjör í landshluta eða sveitarfélagi er uppstillingarnefnd bundin af niðurstöðu þess, sbr. 19. gr., að því er varðar þau sæti á lista sem kosið er um í prófkjöri.
3.3 Uppstillingarnefnd skal auglýsa með áberandi hætti á vettvangi Viðreisnar eftir áhugasömum frambjóðendum og gefa þeim kost á að kynna sig fyrir nefndinni með kynningarbréfi og ferilskrá. Uppstillingarnefnd er heimilt að boða frambjóðendur til viðtals.
4. Kosning kjörstjórnar
4.1 Kjósa skal kjörstjórn á fundi landshlutaráðs. Kjörnir fulltrúar í kjörstjórn skulu vera félagsmenn í Viðreisn. Við sveitarstjórnarkosningar kjósa svæðisfélög sér kjörstjórn.
4.2 Fund landshlutaráðs eða svæðisfélags þar sem kjósa á kjörstjórn skal boða með hefðbundnum hætti með minnst 5 daga fyrirvara.
4.3 Aðalmenn í kjörstjórn skulu kjörnir 3 til 5 og 2 til vara.
4.4 Kjörstjórn leggur til fjölda þeirra sem kosið er um í prófkjöri. Þó að lágmarki tvo frambjóðendur og að hámarki átta.
4.5 Kjörstjórn sér um framkvæmd prófkjörs og skal að prófkjöri loknu skila niðurstöðum til uppstillingarnefndar.
5. Kosningaréttur
5.1 Rétt til atkvæðagreiðslu í prófkjöri hafa allir 16 ára og eldri sem hafa lögheimili í viðkomandi kjördæmi eða sveitarfélagi og hafa verið skráðir félagsmenn Viðreisnar í a.m.k. 3 daga fyrir auglýstan prófkjörsdag.
6. Kjörgengi í prófkjöri
6.1 Kjörgengir í prófkjöri eru allir meðlimir Viðreisnar sem munu hafa náð 18 ára aldri á kjördegi til Alþingiskosninga og hafa verið flokksbundnir félagsmenn í a.m.k. 15 daga fyrir prófkjörsdag.
6.2 Sé um kjör til sveitarstjórnarkosninga að ræða, þarf frambjóðandi að hafa lögheimili í viðkomandi sveitarfélagi og uppfylla sömu kröfur um aldur og gerðar eru í grein 6.1.
7. Auglýsing prófkjörs og framboðstilkynningar
7.1 Kjörstjórn skal auglýsa með áberandi hætti á vettvangi Viðreisnar eftir frambjóðendum til þátttöku í prófkjöri.
7.2 Auglýsing kjörstjórnar skal birtast a.m.k. 30 dögum fyrir prófkjörsdag.
7.3 Framboðstilkynningu skal skilað til kjörstjórnar eigi síðar en kl. 12 á hádegi 15 dögum fyrir prófkjörsdag.
7.4 Með framboðstilkynningu skal hver frambjóðandi skila að hámarki 400 orða texta á rafrænu formi þar sem frambjóðandi kynnir framboð sitt, ásamt einni mynd af frambjóðanda á rafrænu formi.
7.5 Framboð er ekki endanlega staðfest fyrr en kjörstjórn hefur staðfest kjörgengi frambjóðenda.
8. Upplýsingar um framboð
8.1 Kjörstjórn tekur saman upplýsingar framboða sem henni berast og birtir á vef Viðreisnar.
8.2 Kjörstjórn skipuleggur kynningarfundi með frambjóðendum.
9. Umboðsmenn
9.1 Hverjum frambjóðanda er heimilt að skipa sér umboðsmann til þess að gæta réttar og hagsmuna framboðsins.
9.2 Frambjóðendum er heimilt að tilnefna sérstakan fulltrúa til að fylgjast með framkvæmd prófkjörs á kjörstöðum, framkvæmd utankjörfundarkosning svo og framkvæmd talningar og almennt með kosningaframkvæmdinni. Þessir fulltrúar skulu gæta þess að trufla með engum hætti framkvæmd prófkjörsins og skulu þeir í því efni hlíta eðlilegum fyrirmælum kjörstjórnar og/eða yfirkjörstjórnar.
9.3 Telji fulltrúar frambjóðenda ástæðu til að gera athugasemdir við framkvæmd prófkjörsins skulu þeir gera það skriflega við kjörstjórn og/eða yfirkjörstjórn.
10. Yfirlýsing frambjóðenda
10.1 Frambjóðendum til prófkjörs skulu afhentar prófkjörsreglur þessar, samþykktir Viðreisnar, persónuverndarstefna flokksins auk starfsreglna þingflokks Viðreisnar þegar um kosningar til Alþingis er að ræða.
10.2 Jafnframt ber frambjóðendum að undirrita yfirlýsingu þess efnis, að þeir hafi kynnt sér ofangreindar reglur ásamt viðmiðum um orðfæri Viðreisnar og muni fara eftir þeim. Enn fremur að þeir muni reka þann áróður er þeir kunna að hafa í frammi fyrir framboði sínu í eigin nafni en ekki í nafni Viðreisnar.
10.3 Frambjóðendur til prófkjörs skulu allir hafa sama aðgang að gagnagrunnum Viðreisnar, eftir nánari ákvörðun stjórnar viðkomandi landshlutaráðs/svæðisfélags í samvinnu við skrifstofu Viðreisnar og í samræmi við persónuverndarstefnu flokksins.
10.4 Tilkynni starfsmaður flokksins framboð í prófkjöri skal hann samdægurs fara í launalaust leyfi frá starfi sínu. Á þetta jafnt við um starfsmenn sem þiggja laun frá flokknum og starfsmenn þingflokks. Launalausu leyfi lýkur degi eftir að prófkjör hefur farið fram.
11. Kostnaður við framboð
11.1 Kostnaður sem hverjum frambjóðanda er heimilt að stofna til vegna framboðs má mest nema 10% af hámarksfjárhæðum sem koma fram í lögum nr. 162/2006 (4. mgr. 7. gr.) eins og þær eru á hverjum tíma, að meðtöldu þátttökugjaldi og sameiginlegum kostnaði ef við á.
11.2 Kjörnir fulltrúar (aðalmenn í sveitarstjórnum og alþingismenn) og starfsmenn flokksins sem gefa kost á sér í prófkjöri mega aðeins nýta sér 75% áðurnefndrar kostnaðarheimildar.
11.3 Frambjóðendur skulu skila fjárhagslegu uppgjöri innan tímamarka sem ákveðin eru hverju sinni. Í einu og öllu skal farið eftir gildandi landslögum.
12. Kjörseðlar
12.1 Kjörstjórn skal láta prenta kjörseðla. Skal þess gætt við framkvæmd prófkjörsins að ekki geti verið um að ræða að misfarið verði með kjörseðla.
12.2 Á kjörseðlinum verða nöfn frambjóðenda í stafrófsröð ásamt stöðu eða starfsheiti og heimili ef nauðsyn þykir til auðkenningar.
13. Auglýsing prófkjörs
13.1 Kjörstjórn skal birta tilkynningu um prófkjörið með auglýsingu eða frétt í fjölmiðlum og á heimasíðu Viðreisnar. Í tilkynningunni skal greina frá eftir því sem við á:
a) Hverjir geti kosið í prófkjörinu.
b) Hvenær kjörið fer fram, dagsetning og tími.
c) Hvar kjörstaðir eru.
d) Hverjir eru í framboði (prófkjörsseðill).
e) Öðru, er varðar framkvæmd prófkjörsins.
13.2 Tilkynningu þessa skal birta eigi síðar en 10 dögum fyrir prófkjör og utankjörfundaratkvæðagreiðslu.
14. Utankjörfundaratkvæðagreiðsla
14.1 Heimilt er að greiða atkvæði í prófkjöri utan kjörfundar. Kosningu utan kjörfundar skal stýrt frá aðalskrifstofu Viðreisnar. Þau sem vilja nýta atkvæðisrétt sinn með þessu móti skulu hafa samband við skrifstofu flokksins og sækja þangað eða fá sendan atkvæðisseðil með viðeigandi umslögum.
14.2 Utankjörfundarkosning skal vera tveggja umslaga kosning þ.e. viðkomandi setur atkvæðisseðil í umslag merkt „Atkvæði“ þegar kosið hefur verið og síðan það umslag í annað umslag þar sem fram kemur nafn og heimilisfang hans. Ytra umslagið skal merkt „Til Kjörstjórnar Viðreisnar í _____________kjördæmi“. Viðkomandi kemur síðan atkvæði sínu til skrifstofu flokksins áður en kjörfundur hefst. Við sveitastjórnarkosningar skal merkja ytra umslag sveitafélagi en ekki kjördæmi.
14.3 Ekki er þeim sem greitt hefur atkvæði utan kjörfundar heimilt að greiða atkvæði að nýju.
15. Kjörstaðir
15.1 Kjörstjórn ákveður kjörstaði.
15.2 Séu kjörstaðir fleiri en einn skal kjörstjórn skipa undirkjörstjórn, eina fyrir hvern kjörstað, og skal hver undirkjörstjórn skipuð þremur einstaklingum.
16. Kjörstjórnir – Framkvæmd prófkjörs
16.1 Undirkjörstjórnir skulu stjórna framkvæmd prófkjörs, hver á sínum kjörstað, undir yfirumsjón kjörstjórnar.
16.2 Kjörstjórnum og undirkjörstjórnum ber skylda til að gæta hlutleysis í störfum sínum og sjá um að ekki sé hafður í frammi áróður á kjörstöðum.
16.3 Kjörstjórn skal sjá um, að til staðar séu á hverjum kjörstað reglur um framkvæmd prófkjörsins og nægilegt magn prófkjörsseðla.
16.4 Áður en kjósandi á kjörstað fær prófkjörsseðil í hendur skal merkja með krossi við nafn hans í prófkjörsskrá.
16.5 Kosning skal fara þannig fram, að kjósandi kýs frambjóðanda í ákveðið sæti framboðslista til Alþingis eða sveitarstjórnar með því að setja tölustaf fyrir framan nöfn frambjóðenda á prófkjörsseðlinum og tölusetja í þeirri röð sem óskað er að þeir skipi framboðslistann. Hvorki skal merkja við fleiri né færri frambjóðendur en kosið er um í prófkjöri, skv. ákvörðun kjörstjórnar. Atkvæði skal kjósandi greiða í einrúmi og setja síðan í innsiglaðan kjörkassa.
16.6 Þegar kjörfundi lýkur skulu undirkjörstjórnir, þar sem þeim er til að dreifa, senda kjörkassa til kjörstjórnar, þar sem talning atkvæða fer fram. Skulu kjörstjórnir láta fylgja:
a) Prófkjörsskrá, sem sýnir hverjir kosið hafa
b) Skrá yfir utankjörfundaratkvæði/atkvæði sem bárust
c) Kjörseðla, sem afgangs eru.
d) Gögn um framkvæmd prófkjörsins á hverjum kjörstað.
17. Rafrænt prófkjör
17.1 Heimilt er að nýta sér rafrænar lausnir við prófkjör. Skal það útfært í samráði við framkvæmdastjóra.
17.2 Sé rafræn leið farin í prófkjöri má víkja frá prentuðum kjörseðlum og utankjörfundaratkvæðagreiðslu (gr. 14). Eins skal útfæra gr. 16 og gr. 18 miðað við þann hugbúnað sem nýttur er til framkvæmdarinnar.
18. Talning atkvæða
18.1 Kjörstjórn annast talningu atkvæða með aðstoð þeirra, sem hún kveður til. Talning getur hafist þegar allir kjörkassar og gögn, sem þeim eiga að fylgja, hafa borist í hendur kjörstjórnar.
18.2 Áður en talning hefst skal kjörstjórn ganga úr skugga um að öll innsigli kjörkassa séu ósködduð. Síðan skal kanna hvort fleira en eitt atkvæði hafi borist frá sama manni með því að bera saman umslög atkvæða sbr. 14. gr. og utankjörfundaratkvæða þar sem það á við sbr. 14. gr. Komi í ljós að sami kjósandi hafi greitt atkvæði oftar en einu sinni skal ógilda atkvæði hans. Enn fremur skal kannað hvort borist hafi atkvæðaumslag frá kjósanda sem ekki er skráður félagsmaður í Viðreisn og sé svo skal ógilda atkvæði hans.
18.3 Að þessari athugun lokinni skulu gild atkvæðaumslög merkt „Til Kjörstjórnar Viðreisnar í _____________kjördæmi“ opnuð og umslögin merkt „Atkvæði“ sett á einn stað. Þá skal loks sjálf talningin hefjast.
18.4 Þrátt fyrir ákvæði 1. mgr. er kjörstjórn heimilt að hefja talningu atkvæða úr kjörkössum áður en kjörfundi lýkur, enda verði tryggilega gengið frá því, að fréttir af talningunni berist ekki fyrr en kjörfundum er lokið alls staðar í kjördæminu. Kjörstjórn er heimilt að banna öll raftæki á talningastað ef talning hefst áður en kjörfundi lýkur.
18.5 Talningu atkvæða skal hagað þannig að fram komi hverjir hafa fengið atkvæði í hvert einstakt sæti og hve mörg. Að talningu lokinni hlýtur sá frambjóðandi efsta sæti í prófkjörinu sem flest atkvæði fær í það sæti. Annað sæti hlýtur sá sem ekki hefur hlotið efsta sætið en hefur flest atkvæði þegar saman eru lögð atkvæði hans í 1. og 2. sæti. Þriðja sæti hlýtur sá sem ekki hefur hlotið 1. eða 2. sæti en hefur flest atkvæði þegar saman eru lögð atkvæði hans í 1., 2. og 3. sæti. Síðan hljóta menn önnur sæti í prófkjörinu með sama hætti.
19. Niðurstöður prófkjörs
19.1 Ef þátttaka í prófkjöri nemur helmingi af þeim, sem á kjörskrá eru við lok kjörfundar er uppstillingarnefnd skylt að gera tillögu til Landshlutaráðs/svæðisfélags (í Reykjavík til Reykjavíkurráðs) um skipan framboðslista flokksins þannig, að sæti listans skuli skipa þeir frambjóðendur sem í þau voru kosnir enda hafi þeir fengið hver fyrir sig atkvæði á að minnsta kosti helmingi gildra atkvæðaseðla. Auðir seðlar teljast ekki gildir í þessu samhengi.
19.2 Verði niðurstaða í sameiginlegu prófkjöri Reykjavíkurkjördæma bindandi samkvæmt talningarreglum skal uppstillingarnefnd gera tillögu til Reykjavíkurráðs um að frambjóðendur skipi sæti á framboðslistum Reykjavíkurkjördæma, þó hefur sá sem hlýtur kosningu í fyrsta sæti val um í hvoru kjördæmi viðkomandi vill skipa sæti, sá sem hlýtur kosningu í annað sæti velur síðan og þannig koll af kolli.
19.3 Kjörstjórn birtir opinberlega á heimasíðu Viðreisnar upplýsingar um úrslit prófkjörsins.
19.4 Uppstillingarnefnd gengur frá tillögum sínum um framboðslista í samræmi við niðurstöður prófkjörs.
19.5 Uppstillingarnefnd skal tryggja sem jöfnust kynjahlutföll á framboðslistum Viðreisnar. Einstaklingar af sama kyni skulu ekki vera í samliggjandi sætum. Uppstillingarnefnd ber að taka tillit til þessa að aflokinni talningu prófkjörs og einnig við tillögu að öðrum sætum listans .
19.6 Víki frambjóðandi sæti eftir prófkjör færist næsti frambjóðandi upp með fyrirvara um kynjahlutföll, sbr. gr. 19.5.
19.7 Tillögur uppstillingarnefndar skulu lagðar fyrir Landshlutaráðsfund/fund svæðisfélags (í Reykjavík fyrir Reykjavíkurráð) sem tekur lokaákvörðun um skipan listans.
20. Ágreiningur
20.1 Ágreiningi, sem kann að koma upp um skýringu á reglum þessum og önnur atriði varðandi prófkjörið, má skjóta til úrskurðar stjórnar viðkomandi landshlutaráðs/svæðisfélags.
20.2 Ágreiningi, sem fram kann að koma innan stjórnar landshlutaráðs/svæðisfélags varðandi prófkjörið, má skjóta til stjórnar Viðreisnar sem þá fellir endanlegan úrskurð um ágreiningsefnið.
20.3 Með sama hætti getur frambjóðandi í prófkjöri ávallt skotið ágreiningi um framkvæmd prófkjörs eða skýringar á reglum þessum til stjórnar að fenginni niðurstöðu stjórnar landshlutaráðs/svæðisfélags. Það skal gert eins fljótt og kostur er, en eigi síðar en viku eftir að úrslit prófkjörs liggja fyrir.