Ó­mögu­legur ó­mögu­leiki

Jón Steindór Valdimarsson Alþingiskosningar Reykjavík Norður RN 2 sæti Viðreisn

Aldrei hafa fleiri viljað ganga í Evrópusambandið og þeim fer fækkandi sem vilja það alls ekki. Stór hópur aðhyllist líka hvoruga þessara skoðana. Mörg eru alls ekki viss um hvað skynsamlegast er að gera. Önnur eru þeirrar skoðunar að ekki sé neitt vit í að gera upp sinn hug fyrr en samningur liggur á borðinu. Að án samnings sem hægt er að ræða efnislega sé tómt mál að tala um skynsamlega og yfirvegaða ákvörðun.

Þjóðinni ekki hleypt að

Ísland hefur einu sinni sótt um aðild að Evrópusambandinu og hafið samningaviðræður. Þeim viðræðum var ekki lokið og aldrei kom til þess að samningur yrði borinn undir þjóðina. Alþingiskosningar voru haldnar og því hátíðlega lofað að almenningur fengi að segja hug sinn í þjóðaratkvæðagreiðslu. Það loforð hefur hins vegar aldrei verið efnt og báru sömu stjórnmálamenn því við að skyndilega væri pólitískur ómöguleiki kominn upp í málinu. Þar með þyrftu þeir ekki og ættu ekki að gera neitt frekar.

53.555 hunsuð

Rétt er að rifja upp að þessi undarlegu örlög aðildarviðræðna leiddu til einnar stærstu undirskriftasöfnunar sögunnar þegar 53.555 kosningabærir Íslendingar kröfðust þess að fá að kjósa um framhaldið eða tæp 21%. Þá voru haldnir margir fjölmennir kröfufundir á Austurvelli þar sem því var mótmælt harðlega að samningaviðræðum hafi verið hætt. Hinn óviðráðanlegi og óskiljanlegi pólitíski ómöguleiki lét allt þetta sem vind um eyrun þjóta.

Samhljómur um færa leið

Fátt er þó svo með öllu illt að ei boði gott. Af ummælum flestra stjórnmálaforingja og stefnuskrám flestra stjórnmálaflokkanna má ráða að samhljómur sé orðinn um að minnsta kosti eitt atriði þessa stóra máls. Í því felst að ekki verði teknar upp aðildarviðræður við Evrópusambandið um aðild Íslands nema að undangenginni þjóðaratkvæðagreiðslu. Það eitt og sér er góðs viti.

Íslensk Krýsuvíkurleið

Hvað sem fólki kann að finnast um þessa leið og aðferðafræði þá er rétt að horfast í augu við að hana verður að feta. Tvöföld þjóðaratkvæðagreiðsla yrði einsdæmi meðal allra þjóða sem hingað til hafa íhugað eða sóst eftir aðild að ESB. Engu að síður styður Evrópuhreyfingin að sú leið verði farin til þess að leiða spurninguna um aðild Íslands að ESB til lykta. Fyrsta skrefið er að gera stjórnvöldum grein fyrir því að þjóðin vilji fá að taka þessar ákvarðanir. Það vill svo til að um þetta markmið ættu bæði þau sem eru hlynnt aðild og þau sem
eru henni andvíg að geta verið sammála.

Ekkert er ómögulegt

Evrópuhreyfingin mun því undirbúa og efna til undirskriftasöfnunar meðal kosningabærra landsmanna um að fyrri atkvæðagreiðslan verði haldin. Því betur sem tekst til við þetta verkefni og fleiri skrifa undir þeim mun erfiðara verður fyrir stjórnmálamenn að beita fyrir sig hinum gamla pólitíska ómöguleika og neita þjóðinni um að leiða til lykta eitt stærsta hagsmunamál hennar fyrr og síðar.

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 7. mars 2023