Við þurfum nýjar leiðir

Hvernig stend­ur á því að svo mörg­um hug­mynd­um um nýj­ung­ar í heil­brigðisþjón­ustu sem ekki eru bein­lín­is fædd­ar í faðmi kerf­is­ins er hafnað? Hvernig get­um við látið það ger­ast að stjórn­völd skelli hurðinni ít­rekað á heil­brigðis­tæknifyr­ir­tæki sem bjóða fram lausn­ir til að bæta heil­brigðis­kerfið með því að auka þjón­ustu og lækka kostnað? Hversu langt geta stjórn­sam­ir stjórn­mála- og emb­ætt­is­menn gengið í að verja kerfi á kostnað fólks?

Á sama tíma og þriðja hver króna skatt­greiðenda fer í heil­brigðismál vit­um við að áskor­an­ir kerf­is­ins á næstu árum verða enn meiri en þær eru nú. Þar kem­ur helst til að þjóðin er að eld­ast og vænt­ing­ar fólks um heil­brigðisþjón­ustu sem mæt­ir þörf­um þess á hverj­um tíma fara vax­andi. Það er deg­in­um ljós­ara að eitt­hvað þarf að gera til að bregðast við stöðunni. Svarið er senni­lega margþætt en flest­ir sem hafa kynnt sér mál­in að ein­hverju ráði átta sig á mik­il­vægi ný­sköp­un­ar. Skilja að heil­brigðis­tækn­in get­ur bætt þjón­ust­una, stytt biðlista, létt óþarfa álagi af fag­fólki í heil­brigðisþjón­ustu og gert að verk­um að pen­ing­um í heil­brigðis­kerf­inu verður for­gangsraðað bet­ur.

Það hef­ur því verið dap­ur­legt að fylgj­ast með þeim aðgangs­hindr­un­um sem stjórn­völd hafa sett upp gagn­vart ný­sköp­un­ar­fyr­ir­tækj­um á sviði heil­brigðis- og heil­brigðis­tækni­mála. Þar hef­ur embætti land­lækn­is verið í lyk­il­hlut­verki og gengið þannig fram að heil­brigðisráðuneytið hef­ur fellt úr gildi þó nokkr­ar ákv­arðanir embætt­is­ins um synj­un leyf­is til ákveðinna aðila með þeim rök­um að of langt væri gengið í því að setja kröf­ur sem ekki vörðuðu bein­lín­is ör­yggi fólks.

Það hef­ur ekki verið síður dap­ur­legt að fylgj­ast með því hvernig embætti land­lækn­is neitaði að una úr­sk­urði kær­u­nefnd­ar útboðsmá­la, sem úr­sk­urðaði litlu frum­kvöðlafyr­ir­tæki í vil gegn embætt­inu, vegna skorts á útboði á þjón­ustu með tækni­lausn­ir í heil­brigðis­geir­an­um. Ég benti á þetta í grein hér í Morg­un­blaðinu fyr­ir rúm­um tveim­ur árum. Niðurstaða kær­u­nefnd­ar­inn­ar und­ir­strikaði mik­il­vægi þess að heil­brigðis­yf­ir­völd skapi ekki aðstæður á markaði sem eru til þess falln­ar að raska sam­keppni og hindra að nýj­ar lausn­ir verði að veru­leika. Málið er enn í ferli. Með viðbrögðum sín­um eru stjórn­völd að þrá­ast við kröfu um að bjóða út til­tekna þjón­ustu, til dæm­is tölvu­kerfi og aðra tækni, og koma þannig í veg fyr­ir nauðsyn­legt gagn­sæi og ráðdeild í meðferð skatt­pen­inga al­menn­ings.

Hér þarf að breyta um kúrs sem fyrst. Viðreisn mun leggja áherslu á að ný­sköp­un fái þann sess sem henni ber í heil­brigðis­kerf­inu okk­ar. Mark­miðið er ein­fald­lega betri heil­brigðisþjón­usta fyr­ir fólk.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 6. nóvember 2024