22 sep Skortur á málamiðlunum
Ístefnuræðu sinni á Alþingi í síðustu viku benti forsætisráðherra réttilega á að það eru miklir umbrotatímar í heiminum og í okkar eigin þjóðarbúskap.
Við slíkar aðstæður er erfitt að mæla fyrir stefnu ríkisstjórnar án þess að stuða einhverja og vekja deilur um hvernig eigi að mæta nýjum og stórum áskorunum. En forsætisráðherra tókst það fullkomlega.
Ástæðan er sú að hún talaði ekki um pólitíkina, sem slíkir umbrotatímar kalla á.
Engin málamiðlun um fjölþjóðasamvinnu
Flestar þjóðir eru nú að styrkja hagsmuni sína með ríkari fjölþjóðasamvinnu bæði á sviði varnarmála og efnahagsmála.
Skoðanakannanir hér heima sýna að meirihluti þjóðarinnar vill að lokið verði viðræðum um mögulega fulla aðild Íslands að Evrópusambandinu.
Á þessum umbrotatímum var þögnin eina svarið í stefnuræðunni við óskum almennings um aukna fjölþjóðasamvinnu.
Forsætisráðherra nefndi að stefnt væri að því að framleiða allt grænmeti og jafnvel allar landbúnaðarafurðir hér heima. Til þess þarf stefnubreytingu, sem miðar að því að gera landbúnaðinn að útflutningsgrein.
Þá þyrfti hún að eiga frjálsan aðgang að mörkuðum. En þær dyr vill ríkisstjórnin ekki opna. Þetta er dæmi um snotra hugsun án pólitískrar stefnu.
Engin málamiðlun í orkumálum
Við þurfum að tvöfalda orkuframleiðslu á næstu tuttugu árum til þess að ná markmiðum um orkuskipti og eðlilegan hagvöxt.
Í stefnuræðu við upphaf sjötta þings stjórnarsamstarfsins hefði mátt ætla að forsætisráðherra lýsti ákvörðunum um þær virkjanir sem nauðsynlegar eru til að ná þessu marki.
Um það ríkti hins vegar algjör þögn. Í staðinn féllu nokkur falleg orð um að áform yrðu uppfærð og hert.
Meðan við höfum setið með hendur í skauti og ekkert gert í orkumálum í heilan áratug hafa Danir orðið forysturíki í grænni orkuöflun. Við leysum ekki nýjar áskoranir með forskoti 20. aldar.
Engin málamiðlun í heilbrigðismálum
Fyrir þremur árum birti ríkisstjórnin heilbrigðisáætlun til 2030. Þar er að finna lausnir á vanda heilbrigðiskerfisins.
Þessi áætlun er hins vegar ekki með tímasett markmið. Og hún er með öllu ótengd við fjárlög og fjármálaáætlun. Hún er sem sagt laus við pólitík. Fyrir vikið er áætlunin dautt plagg ofan í skúffu og ástand heilbrigðismála eins og frásagnir fjölmiðla herma.
Í stefnuræðunni var ekki ein vísbending um að setja eigi pólitík í heilbrigðisáætlunina.
Engin málamiðlun í peningamálum
Ríkisfjármál komu einu sinni fyrir í stefnuræðunni.
Skuldir ríkissjóðs eru lægra hlutfall af þjóðarframleiðslu en hjá grannríkjunum. Eigi að síður þurfum við að taka hærra hlutfall skattpeninga frá velferðarkerfinu til að borga vexti en grannríkin.
Annað hvort er þetta til marks um lélega hagstjórn eða alvarlega gallað peningakerfi.
Eftir fimm ára setu hefði mátt vænta þess að í stefnuræðu kæmi fram skýr pólitík um að laga annað hvort: Hagstjórnina eða brotalömina í kerfinu. Hvorugt gerðist. Um þetta heyrðum við ekki eitt orð.
Þetta er stærsta mál íslenskrar hagstjórnar. Óleyst bitnar það á þeim fjölmörgu, sem þurfa að reiða sig á velferðarkerfið. Og það bitnar á heimilunum og venjulegum fyrirtækjum, sem ekki hafa flutt sig úr krónuhagkerfinu.
Djúpur vandi
Drjúgur hluti stefnuræðunnar fór í að rökstyðja mikilvægi málamiðlana fyrir lýðræðið. Allt var það satt og rétt.
Sérstaka athygli vakti að forsætisráðherra sagði skautunarstjórnmál engan vanda leysa. Þetta er mikið rétt. Og sannarlega gott að heyra leiðtoga vinstra skautsins í íslenskri pólitík tala þannig.
Ríkisstjórnin hefur hins vegar ekki verið gagnrýnd fyrir málamiðlanir heldur skort á málamiðlunum.
Engin málamiðlun hefur verið gerð um ný nauðsynleg skref í fjölþjóðasamvinnu. Engin málamiðlun hefur verið gerð um orkuöflun til orkuskipta. Engin málamiðlun hefur verið gerð til að leysa grundvallarvanda peningakerfisins. Engin málamiðlun hefur verið gerð um tímasetningar, skipulag og fjármagn til að gefa heilbrigðisáætluninni líf.
Öll þessi mál eru leyst með því að koma í veg fyrir að eitthvað verði gert eins og varaformaður VG lýsti réttilega fyrir skömmu.
Skautin taka kyrrstöðu fram fyrir málamiðlanir um framfarir. Stefnuræðan endurspeglaði vel þennan djúpa pólitíska vanda þjóðarinnar.