01 apr Hreppapólitík nútímans
Ráðið til þess að ættjarðarástin leiði ekki til öfga í viðskiptum þjóða, er ekki að uppræta hana, enda tekst það aldrei, heldur að efla virðinguna fyrir réttlæti og sanngirni í viðskiptum þjóða, jafnt og einstakra manna.“
Guðmundur Finnbogason prófessor tók þannig til orða þegar hann mælti fyrir minni Rangárþings við vígslu fyrstu brúarinnar yfir Markarfljót 1934.
Brúarsmíð
Rétt eins og Rangæingar tengdust á sínum tíma út og austur með brúm yfir stórfljót, brúum við í dag bilið milli okkar og annarra þjóða með aðild að margvíslegu fjölþjóðasamstarfi. Með því móti tryggjum við þjóðinni og hverjum einstaklingi fjölþætt réttindi og ríka möguleika í viðskiptum og hvers kyns samskiptum.
Daglegt líf okkar ræðst meira og minna af því hvernig við brúum Atlantsála með samningum; einu gildir hvort við tölum um símareikninga eða mannréttindi. Alþjóðlegt samstarf er í stöðugri þróun og hefur jafnt og þétt meiri áhrif á hversdagsleg viðfangsefni á heimilum sem í fyrirtækjum og bæjum sem sveitum.
Í þessu ljósi sætir furðu hversu utanríkispólitíkin fær lítið rúm í þjóðfélagsumræðunni. Þó að alþjóðasamningar séu ekki sýnilegir með sama hætti og brýrnar eru þeir alveg jafn mikil hreppapólitík, af því að þeir snerta hagsmuni fólks í hverri einustu byggð landsins. Þeir eru hreppapólitík nútímans.
Framhjáhlaup
Alþjóðastofnun Háskóla Íslands birti á dögunum rannsókn Silju Báru Ómarsdóttur prófessors um viðhorf Íslendinga til alþjóðamála. Niðurstöðurnar eru lærdómsríkar og sýna þörf fyrir meiri fræðilega skoðun á stöðu landsins í alþjóðasamfélaginu og dýpri stjórnmálaumræðu.
Stjórnmálamenn bregðast forystuhlutverki sínu, þegar þeir ræða samskipti við aðrar þjóðir bara í framhjáhlaupi.
Spurningarnar í nýju rannsókninni snerust ekki beint um stefnu ríkisstjórnarinnar eða einstakra flokka. En svörin gefa eigi að síður tilefni til pólitískrar umræðu.
Þau sýna líka að stór hópur fólks telur sig hafa ónógar forsendur til að taka afstöðu. Og möguleikarnir í rökræðunni eru að sama skapi jafn miklir hvort heldur menn vilja meiri eða minni brúarsmíð yfir til annarra landa.
Norðurlönd og Evrópa
Fram kemur að landsmenn virðast nokkuð sáttir við ríkjandi skipan á erlendum samskiptum. Ein spurningin laut að því hvort menn teldu að efni stæðu til þess að auka eða draga úr samskiptum við ríkjaheildir eða einstakar þjóðir.
Hér kom í ljós að hlutfallslega flestir vildu auka samstarf við Norðurlönd og svo Evrópusambandið og þar á eftir við Þýskaland og Frakkland.
Nærri þrefalt fleiri vildu fremur auka Evrópusamstarfið en draga úr því. Í öllum tilvikum vildu fáir minnka tengslin við einstök ríki eða ríkjaheildir.
Að efla efnahagssamvinnu eins og varnir
Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar er lögð rík áhersla á að fullveldi landsins sé tryggt með aðildinni að Atlantshafsbandalaginu og með varnarsamningnum við Bandaríkin. Á þessum grundvelli er nú verið að auka varnarumsvifin skynsamlega og í hægum skrefum.
Varðandi efnahagssamvinnuna innan Evrópusambandsins er hins vegar sagt með afdráttarlausum hætti, en þó án rökstuðnings, að það þjóni ekki hagsmunum Íslands að auka hana.
Í síðustu kosningum lék allt í lyndi í efnahags- og atvinnumálum. Það kann að skýra þessar ólíku áherslur.
Nú stöndum við andspænis öðrum veruleika í þeim efnum. Gild rök standa því til þess að taka ný skref í fjölþjóðlegri efnahagssamvinnu eins og í varnarmálum.
Að brosa út í annað
Með réttu er á það bent að Evrópuþjóðirnar standi vörð um fullveldi landsins þegar þær koma saman með Bandaríkjunum í aðalstöðvum Atlantshafsbandalagsins í Brussel.
Af sjálfu leiðir að holur hljómur er í þeim fullyrðingum að ætlan þessara sömu þjóða sé að svipta Ísland fullveldi þegar þær koma saman á vettvangi Evrópusambandsins í annarri byggingu í sömu borg.
Menn hefðu væntanlega brosað út í annað ef forystumenn Rangæinga hefðu kallað eftir því að fá nýjar tvöfaldar brýr á leiðinni austur um, en talið að Reykjavíkurvaldið myndi uppræta ást þeirra á átthögunum ef brýrnar yrðu breikkaðar á leiðinni út eftir.