24 jún Á hrakhólum
Snemma á ferli þessarar ríkisstjórnar var þáverandi dómsmálaráðherra knúinn til að segja af sér vegna stjórnarathafna sinna. Að því tilviki frátöldu virðist enginn ráðherranna hafa lent á pólitískum hrakhólum með jafn mörg verkefni eins og heilbrigðisráðherra.
Eigi að síður eru stjórnarflokkarnir þrír sammála um að óska nú eftir því við kjósendur að fá umboð til að framlengja setu heilbrigðisráðherra. Það er traust, sem ráðherra má vel við una.
Stóru fyrirheitin
Þegar ráðherrar taka við er eðlilegt að þeir sýni þjóðinni að þeir vilji „vanda sig frá upphafi í því, sem er innanhandar að standa sig í.“
Án þess að í þessu ljósi sé lítið gert úr öðrum ráðherrum ríkisstjórnarinnar, setti enginn þeirra sjálfan sig á hærri stall í byrjun en heilbrigðisráðherra. Á þann mælikvarða er fall heilbrigðisráðherra mest.
Lýsingar ráðherra fyrir síðustu kosningar á vandamálum heilbrigðiskerfisins voru ófagrar. Mörgum hefur því ugglaust létt þegar ráðherrann steig fyrst fram til að sannfæra þjóðina um að enginn forveranna hefði haft jafn mikinn metnað, jafn mikið þrek og jafn mikinn kjark til þess að takast á við vandamálin.
Ráðherrann sagði tæpitungulaust að verkefnið væri að bjarga heilbrigðiskerfinu frá langvinnri vanrækslu og ásælni peningaaflanna. Þannig byrjaði kjörtímabilið.
Einkavæðing
Þegar kom að síðastu stóru stjórnarathöfn kjörtímabilsins, ákvað heilbrigðisráðherra að einkavæða hjúkrunarþjónustu fyrir aldraða á Akureyri.
Það þarf ekki að vera óeðlilegt þótt ráðherra hafi áður litið á það sem erfðasynd. Spurningin snýst fyrst og fremst um þær kröfur sem gerðar eru til þjónustunnar og það fjármagn sem fylgir til að uppfylla þær.
Fremur langsótt er að ætla að með þessu hafi ráðherra ætlað að gulltryggja áframhaldandi samstarf við Sjálfstæðisflokkinn. Önnur skýring er nærtækari.
Metnaður, þrek og kjarkur ráðherra hefur einfaldlega farið í annað en að finna lausn á þeim vanda hjúkrunarheimilanna sem við blasti áður en ríkisstjórnin tók við. Á síðustu stundu voru kostirnir því bara tveir.
Annars vegar gat ráðherra tekið verkefnið yfir til ríkisins frá bænum og axlað beina ábyrgð á uppsögnum og niðurskurði. Hins vegar mátti bjóða þjónustuskerðinguna út og kaupa þannig þrek og kjark einkaaðila í það verk. Einkaaðilinn ber þó ekki pólitíska ábyrgð á niðurskurðinum.
Það gerir heilbrigðisráðherra, semnú lýkur kjörtímabilinu á hrakhólum með málið.
Ríkisvæðing
Biðlistarnir hafa lengst á kjörtímabilinu og vandinn á Landspítalanum er svipaður og áður. Metnaður, kjarkur og þor heilbrigðisráðherra hefur farið í að ríkisvæða framkvæmd á skimun fyrir krabbameinum. Krabbameinsfélagið hafði það verkefni með höndum í áratugi og lagði því til nokkra tugi milljóna króna á hverju ári.
Í sjálfu sér er ekkert óeðlilegt við að ríkisvæða slíkt verkefni, þó að brýn þörf til þess hafi ekki beinlínis blasað við. Gallinn er bara sá að áður en ákvörðun var tekin var ekkert mat lagt á starfsemina eins og hún var, engin ný markmið sett, engin athugun gerð á því hvernig verkefninu yrði best fyrir komið eða hvar og enginn tími ætlaður til að framkvæma svo viðkvæma breytingu.
Árangurinn blasir við. Ekkert opinbert verkefni hefur lent á slíkum hrakhólum svo lengi sem elstu menn muna.
Tugir þúsunda kvenna kalla eftir endurnýjuðu trausti til þessa mikilvægasta forvarnaverkefnis íslenskrar heilbrigðisþjónustu.
Bergmál þagnarinnar
Það er ekkert náttúrulögmál að ríkisvæðing takist svo illa. Kannski sá ráðherrann bara vannýttan starfskraft á Landspítala og í heilsugæslu, sem aðrir sáu ekki. Þar er sannarlega líka hæft fólk. En hvers vegna öll þessi ósköp, ef góðan vilja skorti ekki?
Líklegasta skýringin er sú að pólitískar kreddur og valdhroki hafi ýtt almennri skynsemi til hliðar bæði við undirbúning ákvarðana og framkvæmd þeirra. Hvort tveggja veldur oft vandræðum.
Athyglisvert er að þessi tvö dæmi sýna að heilbrigðisráðherra hefur lent á jafn miklum hrakhólum með ríkisvæðingu verkefna og yfirfærslu þeirra til einkaaðila.
Heilbrigðisráðherra neitar nú fjölmiðlum um viðtöl um hrakhólamál sín. Bergmál þeirrar þagnar virðist þó berast jafn langt og ómur stóru orðanna í byrjun.