03 maí Þegar Mogginn sér ekki til sólar

Þegar ég kom austur fyrir sanda í hópi kvenna sem ætla að ganga á Hvannadalshnjúk til að bæta aðbúnað fólks með krabbamein rakst ég á leiðara í föstudagsMogga um tillögur Viðreisnar um aukið evrópskt samstarf. Þær eru sem kunnugt er settar fram til að styrkja stjórn peningamála, auka stöðugleika fyrir almenning og auðvelda atvinnulífinu að hlaupa hraðar.

Við lesturinn kom mér helst í hug að ritstjórarnir hefðu ekki séð til sólar í langan tíma. Ekkert var fjallað um kjarnaefni tillagnanna heldur voru rangtúlkanir og afbakanir endurteknar sem virðast orðnar að hugmyndafræði blaðsins og Sjálfstæðisflokksins í utanríkismálum.

Tillögur Viðreisnar eru tvær og fela í sér nýja nálgun í ljósi nýrra aðstæðna. Við þurfum að skapa meiri verðmæti í þjóðarbúinu og endurreisa fjárhag ríkissjóðs. Í því langtímaverkefni þarf að nýta betur evrópskt samstarf.

Stöðugleiki

Fyrri tillagan er meira aðkallandi. Í henni felst að fara af fullum þunga í viðræður við ráðherraráð Evrópusambandsins um samstarf í gjaldeyrismálum og gagnkvæmar gengisvarnir. Á síðasta ári jukust skuldir ríkissjóðs um 45 milljarða vegna gengisbreytinga. Þá hefur ríkissjóður þegar tekið erlend lán upp á tugi milljarða með tilheyrandi gengisáhættu.

Hugmyndin er að nota krónuna enn um sinn en leita eftir svipuðu stöðugleikasamstarfi og Danir hafa gert. Þeir eru ekki aðilar að evrópska myntbandalaginu.

Prófessorarnir Guðmundur Magnússon og Stefán Már Stefánsson settu fyrst fram hugmynd af þessu tagi fyrir tveimur áratugum.

Fyrir þrettán árum benti Björn Bjarnason á þann möguleika að Ísland myndi sækja um aðild að myntbandalaginu og færði skýr lagaleg rök fyrir því.

Við í Viðreisn teljum rétt að taka varfærnara skref í byrjun.

Tvær leiðir

Við teljum brýnt að gera þetta núna vegna þess að það eru tvær leiðir til að taka á þeim vanda sem blasir við.

Önnur leiðin er sú sem við leggjum til. Með henni tryggjum við langþráðan stöðugleika og lægri vexti líkt og helstu nágrannaþjóðir okkar njóta svo fólk á Íslandi hætti að margborga íbúðirnar sínar.

Stöðugur gjaldmiðill er forsenda þess að unnt sé að beita ríkissjóði eins og ríkisstjórnin hefur gert án þess að stórhækka skatta og opna á heimildir til fjármagnshafta.

Hin leiðin er sú sem ríkisstjórnin hefur kynnt í fjármálaáætlun sinni. Þar er gert ráð fyrir um fimmtíu milljarða skattahækkun á næsta kjörtímabili. Kosningaloforð Sjálfstæðisflokksins er sem sagt fimmtíu milljarða skattahækkun. Meginástæðan er óstöðug króna og of lítill hagvöxtur. Þessi tala mun hækka verulega ef fram heldur sem horfir; að verðbólga aukist og vextir hækki.

Hvað skýrir þögn Morgunblaðsins?

Til viðbótar þessum boðuðu skattahækkunum hefur Sjálfstæðisflokkurinn lagt fram frumvarp til að treysta krónuna. Lausnin er að gefa Seðlabankanum ótakmarkað vald til þess að setja á viðamikil gjaldeyrishöft án lýðræðislegrar umræðu. Allir vita af skaðsemi hafta fyrir atvinnulífið.

Jafnframt hefur Sjálfstæðisflokkurinn lagt fram frumvarp um skerðingu á lífeyrisréttindum sem knýr niður ávöxtunarkröfu lífeyrissjóða. Lífeyrisþegar borga brúsann.

Skattahækkanir, höft og skerðing lífeyrisréttinda. Morgunblaðið hefur ekki vikið einu orði að þessum efnahagsráðstöfunum Sjálfstæðisflokksins því blaðið veit að þær ganga ekki upp.

Ritstjórarnir ræða ekki kjarnann í tillögum Viðreisnar. Ástæðan er einföld. Geri þeir það verða þeir að bera saman leið Viðreisnar og ríkisstjórnarinnar. Frekar vilja þeir hafa asklok fyrir himin.

Þjóðin ráði en ekki Moggi og fylgitungl hans

Seinni tillaga Viðreisnar snýst um að þjóðin fái að ákveða næsta skref. Hvort það eigi að byrja viðræður um fulla aðild að ESB. Það kallar á vandaðan undirbúning sem tekur tíma.

Rannsókn fræðimanna við Háskóla Íslands sýnir að þorri fólks telur sig ekki hafa næga vitneskju til að taka upplýsta ákvörðun um aðild Íslands að ESB. Það þarf að taka alvarlega. Því leggjum við til að hefja ferlið með því að kalla til sérfræðinga sem meta þýðingu fjölþjóðasamvinnu fyrir Ísland í framtíðinni.

Hvernig við getum örvað viðskipti, bætt efnahag og tryggt betur framgang markmiða Íslands í loftslagsmálum, en ekki síður styrkt fullveldi landsins eins og við gerðum með fullri aðild að Atlantshafsbandalaginu, EFTA, Sameinuðu þjóðunum og Norðurlandasamstarfi.

Við höfum ekki tekið ný skref í alþjóðasamvinnu í þrjátíu ár en heimurinn hefur breyst. Grundvallaratriðið er að þjóðin ráði för.

Ég hefði talið að harðir andstæðingar Evrópusamvinnunnar myndu fagna því að fá tækifæri til að fá þjóðina í lið með sér. Viðreisn hvorki ætlar né getur ráðið málalyktum. Við erum aftur á móti reiðubúin til að vera í forystu fyrir málefnalegri umræðu.

Ritstjórar Morgunblaðsins eru á móti eins og Sjálfstæðisflokkurinn. Það má ekki ræða áskoranir nýs tíma og það má alls ekki færa valdið í svo veigamiklu máli til fólksins í landinu. Þar ráða aðrir hagsmunir för.

Framtíðin liggur ekki ákvörðunum sem teknar eru í lokuðum bakherbergjum á grundvelli sleggjudóma og fyrirmæla ritstjóra Morgunblaðsins. Lýðræðið er einfaldlega sterkara en svo.

Greinin birtist fyrst í Morgunblaðinu 3. maí 2021.