31 mar Fjöruvernd og flugvallarpólitík
Borgaryfirvöld í Reykjavík hafa ákveðið að eyðileggja hluta fjörunnar í Skerjafirði. Það á að gera með uppfyllingu og einhvers konar nýrri gervifjöru út frá suðurenda Reykjavíkurflugvallar.
Málið er flókið af því að það tengist áralöngum deilum um flugvöllinn.
Bretar byggðu þennan flugvöll eftir að þeir hernámu Ísland og við misstum fullveldið um skamma hríð. Þannig er flugvöllurinn lifandi minnismerki um þann tíma þegar útlendingar fóru með fullveldisráðin.
Enginn hefur haldið því fram að flugvöllurinn eigi að varðveitast sem áminning um þá atburði. En stundum er þó engu líkara.
Samkomulag í lausu lofti
Deilan stendur um landnotkunina. Annars vegar eru þeir sem telja að landið verði best nýtt sem byggingarsvæði. Hins vegar eru þeir sem telja best að nota landið í þágu flugsamgangna.
Stefna Reykjavíkurborgar hefur legið fyrir um langan tíma. Borgaryfirvöld vilja nýta landið og byggja upp hverfi með íbúðum og fjölbreyttri þjónustu.
Í öndverðu var þessi stefnumótun samþykkt í allsherjaratkvæðagreiðslu kjósenda í höfuðborginni þótt þátttakan hafi verið dræm. En niðurstaðan sýndi góða framtíðarsýn.
Ríkisvaldið hefur formlega fallist á stefnu borgaryfirvalda í Reykjavík. Það hefur um leið gert samkomulag um að gera nýjan flugvöll eftir skoðun á öðrum kostum. Á móti hafa borgaryfirvöld samþykkt að framlengja líftíma flugvallarins á meðan. Allt er þetta skynsamlegt.
Einhvern veginn virðist þetta samkomulag þó hanga í lausu lofti.
Ríkið stendur ekki við sitt
Í fyrsta lagi bendir ekkert til að innviðaráðherra ætli sér að finna flugvellinum nýjan stað. Hann er einfaldlega á móti breytingum. Í besta falli flýtir hann sér svo hægt að í raun mun engin hreyfing komast á málið að óbreyttu.
Því verður ekki séð að ríkisvaldið áformi að standa við samkomulagið.
Í annan stað hafa eldsumbrotin á Reykjanesi á síðasta ári sett strik í reikninginn. Hugsanlega dregur það úr kostum Hvassahrauns, sem einkum var litið til.
Gagnvart þeim, sem vita ekki meir um boltaleik borgaryfirvalda og ríkisvaldsins með flugvöllinn en það sem fram kemur opinberlega, er eins og raunveruleikinn felist í því að flugvöllurinn fari ekki fyrr en sátt verður um að reka einn flugvöll fyrir innanlands- og millilandaflug á suðvesturhorninu.
Enginn talar þó fyrir slíkri sátt enn sem komið er. Með greiðari samgöngum gæti hún þó verið skynsamleg.
Athyglisvert er að enginn, ekki einu sinni fjármálaráðherra, ræðir kostnaðinn við að reka tvo stóra flugvelli nánast hlið við hlið með ekki meiri umferð en einn flugvöllur getur auðveldlega annað.
Rökin vantar
Þetta þrátefli um flugvöllinn milli borgaryfirvalda og ríkisins færir okkur aftur að þeirri ákvörðun að eyðileggja hluta fjörunnar í Skerjafirði.
Í ljósi loforða ríkisins um flutning flugvallarins er þegar risið íbúðahverfi í norðausturkrika flugvallarsvæðisins. Takmarkaður skilningur á náttúruvernd virðist ekki vera ástæðan fyrir því að eyðileggja á hluta fjörunnar í Skerjafirði vegna nýja hverfisins við suðurendann.
Rökin fyrir eyðileggingunni eru þau að landskikinn við flugbrautina sé of lítill og því verði hverfið ekki sjálfbært nema með uppfyllingu. Enginn dregur í efa að þetta sé rétt reiknað.
En við þessa röksemdafærslu er þó þetta tvennt að athuga:
Ef flugvöllurinn er á förum innan fárra ára eins og samkomulagið við ríkið gengur út á er meira en nægjanlegt pláss fyrir sjálfbært hverfi. Örfá ár í bið eftir því réttlæta ekki með nokkru móti eyðileggingu fjörunnar.
Séu hins vegar engar raunverulegar líkur á að flugvöllurinn fari vegna afstöðu ríkisins er einfaldlega ótímabært að byggja svæðið.
Ábyrgðarleysi ráðherra veitir ekki skjól
Augljóslega stendur upp á ríkisvaldið að framkvæma samkomulagið. Það er í sjálfheldu vegna forystuleysis ríkisstjórnarinnar.
Pólitísk ábyrgð innviðaráðherra á sjálfheldunni er augljós. Það ábyrgðarleysi veitir borgaryfirvöldum aftur á móti ekki skjól til að eyðileggja fjöruna.
Faxaflóahafnir eyðilögðu nýlega hluta fjörunnar við innanvert Laugarnes með landfyllingu. Það var mikil skemmd á þeim friðsæla og lítt snortna reit í borgarlandinu.
Ástæðulaust er að endurtaka þau mistök.