Sýndar­veru­leiki

Það er alltaf áhugavert þegar ríkisstjórnarflokkarnir reyna að beina sjónum almennings inn í sýndarveruleika þeirra. Fullyrðingar eru settar fram og síðan treyst á að þær verði ekki skoðaðar, hvað þá leiðréttar.

Vinstri græn töldu fólki trú um að þau ætluðu að hækka veiðigjöld nú í vikunni þegar raunin er sú að verið er að dreifa Covid-lækkun stjórnvalda í fimm ár. Þessi leikfimi þeirra líktist leit að syndaaflausn eftir stanslausa undanlátssemi gagnvart Sjálfstæðisflokknum og stórútgerðinni. Stjórnarflokkunum gafst reyndar einnig færi á að samþykkja tillögu Viðreisnar. Hún fól í sér einfalda tæknilega breytingu við að gera útreikningana á aflaverðmæti gegnsærri, fyrirsjáanlegri og réttlátari með tengingum við fiskmarkaði. Það hefði þýtt hækkun veiðigjalda. Tillagan var ekki sögð tímabær (sígilt) og felld af stjórnarflokkunum. Því ekki má ógna stöðugleikanum við ríkisstjórnarborðið.

Annað dæmi var þegar viðskiptaráðherra barði sér á brjóst um snilldina í hagstjórninni. Tekjuaukinn væri svo mikill. Hann er þó fyrst og fremst tilkominn vegna viðskiptahalla við útlönd. Í raun erlend og ósjálfbær lántaka þjóðarbúsins.

Neysluskattstekjur ríkissjóðs hér eru því ósjálfbærar. Það skynsama við slíkar aðstæður er að nýta þann tekjuauka og greiða niður erlendar skuldir. Eitt af því sem Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn sagði að hefði verið gert vel fyrir hrun var að nýta tekjur til að greiða niður skuldir ríkissjóðs. Vaxtagreiðslur ríkissjóðs lækkuðu því verulega og það veitti dýrmæta viðspyrnu síðar. Þessi ríkisstjórn ætlar allt aðrar leiðir. Vaxtagjöld hafa stóraukist og eru nú þriðji stærsti útgjaldaliðurinn, verða tæpir 100 milljarðar á næsta ári eða svipað og fer í málaflokk aldraðra. Skýra framtíðarsýn er hvergi að finna í fjárlagafrumvarpinu, hvað þá umbætur á kerfum til að tryggja samkeppnishæf lífskjör.

Pólitískt meirihlutasamstarf krefst málamiðlana en í þessu samstarfi virðist engin skýr ákvörðun hafa verið tekin um það hvernig ná eigi jafnvægi í ríkisfjármálum og forgangsraða fjárveitingum betur. Eftir situr ósjálfbær og óábyrg stefna. Sýndarveruleiki í stað raunveruleikatengingar.

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 2. desember 2022