23 feb Ráðherrann og aðstoðarmaðurinn
Það er vægast sagt sérstakt að á sama tíma og dómsmálaráðherra leitar til Alþingis með lagafrumvarp til að bregðast við mútubrotum, sé aðstoðarmaður hans að hamast á blaðamanni í útvarpsþætti og þráspyrja um gögn sem vísað gætu á heimildarmenn. Gögn sem tengjast einum anga stærsta mútumáls Íslandssögunnar sem hefur verið til rannsóknar nokkrum löndum.
Þetta er svo sérstakt að það þarf eiginlega að nefna þetta tvisvar. Á meðan dómsmálaráðherra er í þinginu að reyna efla viðbragð gegn mútubrotum, er aðstoðarmaður hans opinberlega að pönkast í blaðamanni og krefjast þess að hann brjóti fjölmiðlalög með því að upplýsa um gögn sem vísað gætu á heimildarmenn sem tengjast risastóru mútumáli.
Samhengið er einfalt. Stórfyrirtæki er grunað um alvarlegt brot. Það voru fjölmiðlar sem upplýstu um brotið. Fyrirtækið bregst við með árásum á blaðamenn. Fjölmiðlar upplýsa um hverjir eru á bak við árásirnar. Þeir sem taka sér sjálfkrafa stöðu gegn fjölmiðlunum í þessari atburðarás, en þegja yfir framgöngu fyrirtækisins, eða jafnvel verja það, eru á glerhálum villigötum.
En þótt Baldur og Konni séu víða vonum við heitt og innilega að aðstoðarmaðurinn sé ekki að bergmála einhver viðhorf ráðherrans um að fjölmiðlar upplýsi um gögn sín og heimildarmenn, sem njóta verndar samkvæmt lögum. Að þessi rödd komi úr ráðuneyti sem hýsir lögreglu, ákæruvald og dómstóla er engu að síður óverjandi. Að þessi rödd heyrist hæst þegar hagsmunir útgerðarfyrirtækis kalla á er hins vegar ákaflega fyrirsjáanlegt.
Þetta viðhorf afhjúpar hvers vegna við höfum áhyggjur af stöðu blaðamanna sem afhjúpa spillingu. Svona skilningsleysi, byggt á trénuðu viðhorfi til fjölmiðlafrelsis, er hættulegt. Það er ekki bara einhver sérviska blaðamanna eða nöldur í stjórnarandstöðu að halda slíku fram. Tveir ráðherrar í ríkisstjórninni hafa stigið fram viðrað áhyggjur sínar. Forsætisráðherra er brugðið yfir stöðunni og matvælaráðherra er þeirrar skoðunar að blaðamenn með réttarstöðu sakbornings sé „þungt skref“. Ungliðahreyfingar nokkurra stjórnmálaflokka, þar af tveggja stjórnarflokka, hafa tekið undir þetta. Það eru ekki verðlaun í boði fyrir þá sem vita svarið við því hvaða flokkur er ekki með í þessari vegferð. Svarið er of augljóst.
Samherjamálið er ein ástæða þess að Ísland er fallið í 16. sætið yfir fjölmiðlafrelsi í heiminum. Það er talsvert alvarlegra mál en að lenda ítrekað í 16. sæti í Júróvísjón. Alvarlegast af öllu er þó að afmarkaður hluti þjóðarinnar skuli ekki átta sig á þessari einföldu staðreynd.